+  -  Çap 

“Son onilliklərdə qlobal nizamın dayaqları olan BMT, BMT Təhlükəsizlik Şurası, ÜTT və digər beynəlxalq təşkilatların effektivliyinin sual altına düşməsi bu dövrdə yeni yaranan regional təşkilatların güc mərkəzlərinə çevrilmək, qlobal nizamsızlığa fayda verə bilmək imkanlarınl artırıb. Bu kimi təşkilatlar sırasında Türk Dvlətləri Təşkilatının da özünəməxsus yeri və rolu var.

2009-cu ildə Türk Şurası kimi qurulmuş, 2021-ci ildə isə rəsmi olaraq Türk Dövlətləri Təşkilatı adını almış bu qurum hazırda regional aktordan qlobal aktora çevrilməkdədir. Bakıda keçirilən "Türk Dövlətləri Təşkilatı: qlobal nizamsızlıq dövründə regional aktor kimi” mövzusunda konfrans da məhz bunun əyani sübutudur”.

Newscenter.az xəbər verir ki, bu fikirləri “Azərbaycanlıların və digər Türkdilli Xalqların Əməkdaşlıq Mərkəzi” ictimai birliyinin (ATXƏM) sədri İlham İsmayılov səsləndirib. Təşkilatın məqsədləri arasında ortaq tarix və mədəniyyətin qorunması ilə yanaşı, siyasi, iqtisadi, enerji, nəqliyyat, müdafiə və texnologiya sahələrində əməkdaşlıq da dayanır. Bu isə təşkilatı yalnız mədəni deyil, həm də strateji və siyasi platformaya çevirir.

İctimai birlik sədri qeyd edib ki, TDT üzv ölkələrin Avrasiya məkanında mühüm strateji mövqedə yerləşməsi onun nəinki regional, eləcə də qlobal aktor kimi oyunçuya çevirir. İlham İsmayılovun sözlərinə görə, TDT-nin əsas üzv ölkələri üzərindən keçən Orta Dəhlizin Çin ilə Avropa arasında nativ ticarət və enerji yolu rolunu oynaması təşkilatın nə dərəcədə qlobal əhəmiyyətli bir qurum olduğunu göstərir:

“Bundan başqa Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistan kimi ölkələr zəngin enerji ehtiyatlarına malikdir. Bu resursların dünya bazarına çıxarılmasında TDT üzvləri arasında əməkdaşlıq böyük əhəmiyyət kəsb edir. TANAP, TAP və Bakı-Tbilisi-Ceyhan kimi layihələr məhz bu əməkdaşlığın nəticəsidir”.

ATXƏM sədri deyib ki, TDT-nin gələcəkdə qlobal güc mərkəzləri arasında balans rolunu oynaması mümkündür:

“Zəngəzur dəhlizi, Orta Dəhliz, ortaq iqtisadi layihələr, enerji təhlükəsizliyi əməkdaşlığı, rəqəmsal transformasiya və innovasiya sahəsində əməkdaşlıq, təşkilatın beynəlxalq səviyyədə daha nüfuzlu aktora çevrilməsinə imkan verə bilər”.

Azərbaycanın TDT-dəki rolu, mövqeyinə toxunan İlham İsmayılov, “Azərbaycan, Türk Dövlətləri Təşkilatında (TDT) həm coğrafi, həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan strateji rol oynayır. Bu rol son illərdə daha da artmışdır, xüsusilə 2020-ci ildən sonra – II Qarabağ müharibəsindəki qələbə, enerji siyasətindəki uğurlar və geosiyasi dinamikanın dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq Azərbaycanın təşkilatdakı rolu özünü daha qabarıq şəkildə göstərir.

İlk növbədə, Azərbaycan Qafqazda yerləşərək Avrasiya nəqliyyat dəhlizlərinin kəsişməsində duran bir dövlətdir. Orta Dəhliz (Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu) – Çin–Qazaxıstan–Xəzər dənizi–Azərbaycan–Gürcüstan–Türkiyə–Avropa xətti üzrə strateji tranzit ölkədir. Zəngəzur dəhlizi layihəsi həyata keçərsə, Türk dünyasını birləşdirən quru bağlantı mümkün olacaq. Bu, TDT-nin fiziki birliyin təmin olunmasında ciddi mərhələ sayılır. Bütün bunlaru Azərbaycanın həm Qərblə, həm də Türk dövlətləri ilə münasibətlərində vasitəçi və əlaqələndirici rolunu artırır”,-deyə vurğulayıb.

ATXƏM sədri bütün bunların təməlində, Azərbaycanın TDT-də fəal aktor rolu oynamasında dövlət başçısı İlham Əliyevin həyata keçirdiyi uğurlu xarici siyasətin dayandığını söyləyib. İlham İsmayılov qeyd edib ki, Prezident İlham Əliyev TDT çərçivəsində vahid türk mövqeyinin formalaşması, enerji və nəqliyyat birliyi, ortaq media, mədəniyyət və təhsil institutlarının yaradılması kimi təşəbbüslərlə çıxış edir:

“Cənab İlham Əliyevin uğurla həyata keçirdiyi siyasət nəticəsində Azərbaycanın BMT, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı və Avropa strukturlarında aktivliyi yüksəlib. Bu da Türk dünyasının beynəlxalq səviyyədə təmsil olunmasında faydalıdır. Eyni zamanda II Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycan hərbi sahədə təcrübə və imkanlarını artırıb ki, bu da öz növbəsində Türk dövlətləri üçün də model ola bilər. TDT daxilində ortaq müdafiə və təhlükəsizlik mexanizmləri müzakirə olunarsa, Azərbaycanın hərbi təcrübəsi və modernləşdirilmiş ordusu burada mühüm rol oynaya bilər”.

Süleyman

newscenter.az